Zachte held

Lief M. en ik keken Big Hero 6, de nieuwste Disney-animatiefilm die u alleen al voor de animatie zelf zou moeten zien. Maar ook plot en personages zijn leuk en logisch. Daarbij, en dat is voor mij een bonus, speelt het zich af in een slim verzonnen alternatieve wereld, die net iets anders en futuristischer is dan de onze, waardoor de makers kunnen spelen met technische ontwikkelingen die nog maar een fractie voorbij onze horizon liggen en die kunnen combineren met technische hoogstandjes die misschien wel altijd alleen zullen blijven bestaan in de geesten van zeer creatieve en verbeeldingrijke mensen, maar je weet maar nooit.

Misschien moet ik eerst iets vertellen over mijn voorliefde voor science fiction.

“Logica brengt je van A naar B, verbeelding brengt je overal”, heeft Albert Einstein eens gezegd. Die verbeelding, die zich bij hem uitte in een reeks gedachte-experimenten, bracht hem in ieder geval een heel stuk verder dan van A naar B. Sterker nog, hij relativeerde A én B, en wist met E, M en C de wetenschappelijke wereld op zijn grondvesten te doen schudden.

Dat is waarom ik science fiction, mits goed gemaakt want man wat is er een troep te vinden op en rondom scifi-channel, zo leuk vind. Science fiction gaat om technologische uitvindingen die verzonnen zijn door de makers en die de personages in het verhaal met zaken confronteren die voor ons onmogelijk zijn. Het zijn stel-je-voor-dat…-verhalen, waarin op die stippeltjes alles ingevuld kan worden wat je maar wilt. En dat doe ik maar al te graag. Hoewel ik weet dat er niet een apparaat bestaat, of waarschijnlijk ooit zal bestaan, dat ons door de tijd laat reizen, mensen de eeuwige jeugd geeft, ruimteschepen sneller dan het licht laat gaan, denk ik wel graag na over wat er zou gebeuren als dat wel zo was.

Wat zijn bijvoorbeeld de sociale en ethische consequenties van dergelijke techniek? Science fiction geeft ons fictieve extreme omstandigheden waarin we onszelf kunnen plaatsen. Hoe zouden wij als mensen reageren als we door de tijd zouden kunnen reizen (voor mij één van de leukste premissen en als u de ultieme tijdreisroman of film hebt, hoor ik het graag – en ja, ik heb er al veel gezien, óók Hot Tub Time Machine)? Vragen rondom science fiction hebben vaak te maken met macht die techniek biedt. Zouden we bijvoorbeeld à la Star Trek de ruimte gaan verkennen in onze sneller-dan-het-licht-ruimteschepen of hem gaan veroveren? Science fiction houdt ons in die zin een spiegel voor en ik heb eerder al geschreven dat het goed is, voor iedereen eigenlijk, om die spiegel voorgehouden te krijgen.

Hebben we het over die techniek die nog maar een fractie voorbij onze horizon ligt, dan is die vraag naar wat er zou kunnen gebeuren als…., zo mogelijk nog relevanter. Hoe gaan we er mee om als onze computers zich in het huidige tempo doorontwikkelen? Wat betekent het als we voor steeds meer communicatie de tussenkomst van een scherm nodig hebben? En hoe gaan we om met robots, die zelfs volgens de overheid een factor zijn om rekening mee te houden in de ontwikkeling van onze samenleving. Waar het kabinet echter vooral over werkgelegenheid en economie nadenkt als het gaat om robots, denk ik dat we veel meer na moeten denken hoe de ontwikkeling en inzet van robots mensen, groepen en de samenleving als geheel beïnvloed.

De centrale personage in Big Hero 6 is een robot, en eerlijk gezegd, als deze Baymax het soort techniek is dat we mogen verwachten in de nabije toekomst, maak ik me niet zo heel veel zorgen. Baymax is een soort kruising tussen een Michelinmannetje, een marshmallow en een sumoworstelaar en is een robot die gericht is op eerste hulp en zorg. Hij is groot, rond, opblaasbaar, niet snel, heeft een wat zachte stem en is alleen geïnteresseerd in de zorg voor en het welbevinden van Hiro, de jongen die hem heeft geactiveerd. Pas als Hiro zegt tevreden te zijn met de geboden zorg kan Baymax ‘uit’.

De film draait er natuurlijk om dat het welbevinden van Hiro, door de onfortuinlijke dood van een geliefde en door het feit dat er een slechterik met een leger microrobots achter hem aanzit op geen enkele manier goed is. Beide zaken hebben natuurlijk met elkaar te maken en het plot van de film is dan ook niet zo erg ingewikkeld. Maar Baymax is een bijzondere held en hij maakt de film interessant in al zijn vriendelijkheid, positiviteit, aaibaarheid en hipheid.

Baymax komt in grote problemen als het welbevinden van Hiro van hem vraagt dat hij de slechteriken moet verslaan. Het is een soort ethisch dilemma dat Baymax weet op te lossen door Hiro er op te wijzen dat hij, Baymax, oorspronkelijk ergens anders voor bedoeld was. Baymax is er om te helpen, niet om anderen pijn te doen.

Big Hero 6 is geen ingewikkelde film met grote thema’s, en zal de wereld niet veranderen. Het is een kinderfilm over een jongetje en zijn bovenmaatse bijzondere vriend. Maar het is wel degelijk ook een verhaaltje over imaginatieve techniek én over techniek die net voorbij onze horizon ligt en laat ons daardoor toch weer even in een spiegel kijken, al is het dan een spiegel die op kinderhoogte hangt. Science Fiction zoals het bedoeld is.